Birlashgan Millatlar Tashkilotining Nyu-Yorkdagi qarorgohida BMT Bosh
Assambleyasining qayta boshlangan 66-sessiyasining rasmiy hujjati
sifatida "O‘zbekiston Respublikasining
mustaqillik yillaridagi ijtimoiy
va iqtisodiy taraqqiyotining
asosiy tendensiyalari va
ko‘rsatkichlari hamda
2012-2015 – yillar uchun prognozlar”
nomli axborot materiali tarqatildi.
Hujjatda qayd etilishicha, mustaqillik yillarida O‘zbekiston
iqtisodiy taraqqiyotining sur’atlari markazlashgan-rejali tizimdan erkin
ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga o‘tish bo‘yicha
respublikada ishlab chiqilgan "o‘zbek modeli”ning samaradorligi,
to‘g‘riligi va asosli ekanligini yaqqol namoyon qilmoqda. Ushbu
modelning hayotga tadbiq etilishi tufayli iqtisodiy va ijtimoiy
islohotlar muvaffaqqiyatli tarzda o‘tkazilgani alohida ta’kidlanadi.
"Mustaqillik davrida O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulot hajmi aholi
xarid qobiliyati bo‘yicha 3,4 marta – 27,1 milliarddan 92,3 milliard
AQSh dollariga, sanoat mahsulotlari hajmi esa 3 marotaba oshdi.
2004-yildan buyon respublika iqtisodiyoti yiliga 7-9 foiz darajasidagi
yuqori va barqaror iqtisodiy o‘sish sur’atlarini namoyon etmoqda.
Mustaqillik davrida yalpi ichki mahsulot tarkibida sanoatning hissasi
17,6 foizdan 24 foizgacha, xizmatlar ulushi esa 33,8 foizdan 49
foizgacha o‘sdi. Avtomobilsozlik, neft va gaz kimyosi, neft-gaz
mashinasozligi, zamonaviy qurilish materiallari sanoati, temir yo‘l
mashinasozligi, maishiy elektronika, farmatsevtika, zamonaviy oziq-ovqat
va to‘qimachilik sanoati singari sanoatning yangi sohalari yaratildi”,
deyiladi hujjatda.
Shuningdek, respublika qishloq xo‘jaligi tizimida chuqur iqtisodiy
islohotlarning amalga oshirilishi don mustaqilligiga erishish va qishloq
xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmining ortishiga imkon
bergani ham qayd etiladi.
Hujjatda respublika bank tizimining taraqqiyotiga alohida e’tibor
beriladi. Yakuniy ko‘rsatkichlar tijorat banklarining keng tarmog‘i
yaratilganidan, ular kapitali va resurs bazasining oshgani, bank
tizimining sarmoyaviy faoliyatdagi ishtiroki kengaygani va aholi
ishonchi ortib borayotganidan dalolat beradi. Hozirgi vaqtda barcha
kreditlarning 75,2 foizini yangi korxonalar qurish, mavjud bo‘lganlarini
modernizatsiyalash va texnologik jihatdan yangilashga qaratilgan uzoq
muddatli sarmoyalar tashkil etadi.
Mazkur hujjatda sarmoyaviy siyosat sohasiga ham e’tibor qaratilgan
bo‘lib, unda O‘zbekiston iqtisodiyotiga kapital qo‘yilmalarining hajmi
11,6 marotaba oshgani qayd etiladi. "AQSh, Germaniya, Buyuk Britaniya,
Ispaniya, Yaponiya, Malayziya, Koreya Respublikasi, Xitoy, Rossiya kabi
mamlakatlarning yirik kompaniyalari, shuningdek, Osiyo taraqqiyot banki,
Jahon banki, Islom taraqqiyot banki, Janubiy Koreya, Yaponiya, Xitoy va
qator arab davlatlarining investitsion kompaniyalari yuqori qo‘shimcha
qiymatli yuksak texnologiya mahsulotlarini ishlab chiqarishga oid
sarmoyaviy loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha asosiy hamkorlar
hisoblanadi”, deya ta’kidlanadi hujjatda.
Mustaqillik yillarida O‘zbekiston izchil ravishda jahon xo‘jalik
munosabatlari tizimiga kirib borgani ham ushbu axborot materialida qayd
etiladi. 2008 yildagi jahon moliyaviy-iqtisodiy inqiroziga qaramay,
mamlakat iqtisodiyoti tashqi ta’sirlarga nisbatan barqaror ekanligini
namoyon etgani holda, Inqirozga qarshi choralar dasturining amalga
oshirilishi korxonalarni modernizatsiyalash va ularning
raqobatbardoshligini oshirish uchun yangi imkoniyatlarni yaratdi.
"20 yil davomida O‘zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 27,1 baravar,
jumladan, eksport 29,5 marta, import esa 24,2 marta oshdi. Tashqi
savdodagi ijobiy saldo 53 martaga ko‘payib, bu oltin-valyuta
zaxiralarining keskin ortishi va milliy valyutaning barqarorligini
ta’minladi. Bugun O‘zbekiston yuqori qo‘shimcha qiymatli tayyor
mahsulotlarni eksport qilgani holda, asosan, korxonalarni texnikaviy va
texnologik modernizatsiyalashga mo‘ljallangan yuqori texnologiya
asbob-uskunalarini import qilmoqda”.
O‘zbekiston iqtisodiyotining taraqqiyotida transport infratuzilmasi
alohida ahamiyat kasb etishi ham ushbu hujjatda o‘z ifodasini topgan.
O‘zbekiston transport sohasi rivojlanishidagi eng yirik loyihalardan
biri Navoiy shahrida yangi xalqaro aeroport qurilishi va "Navoiy” erkin
industrial-iqtisodiy hududining yaratilishi hisoblanadi.
Yuqoridagilar bilan birga, mazkur hujjat ijtimoiy-iqtisodiy
taraqqiyot va aholi turmush tarzining barqaror o‘sishi misolida
respublikamiz ijtimoiy sohasida ro‘y berayotgan sifat o‘zgarishlari
haqida ham ma’lumot beradi.
"Kuchli ijtimoiy siyosat, sog‘liqni saqlash tizimining isloh
qilinishi natijasida so‘nggi 20 yil davomida aholining o‘rtacha umr
ko‘rishi 67,2 yoshdan 73,1 yoshga yoki 9 foizga oshdi. Mustaqillik
davrida aholi jon boshiga real pul daromadlari 3,7 marotaba ko‘paydi.
Mulk va tadbirkorlik faoliyatidan keladigan daromadlar o‘sishi aholi
daromadlarining umumiy hajmida 47 foizni tashkil qildi.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturini hayotga tadbiq etish doirasida
ta’lim tizimi tubdan modernizatsiya qilindi. 1,6 million o‘ringa ega
bo‘lgan 1,5 mingdan ortiq kasb-hunar kollejlari va akademik litseylar
barpo etilishi va jihozlangani holda iqtisodiyot sohalarida talab mavjud
mutaxassisliklar bo‘yicha yuqori malakali kadrlar tayyorlanmoqda.
Sog‘liqni saqlash tizimini isloh qilish jarayonida zamonaviy tashxis
qo‘yish va davolash asbob-uskunalari bilan jihozlangan 3 000 dan ortiq
qishloq vrachlik punktlari barpo etildi. Loyihalarni moliyalashtirishga
Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki, Islom taraqqiyot banki, xorijiy
mamlakatlar hukumat moliyaviy tashkilotlarining hammasi bo‘lib 335,1
million AQSh dollaridan iborat imtiyozli uzoq muddatli kreditlari,
sarmoya va grantlari jalb qilindi”, deya ma’lumot beriladi hujjatda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan "Mamlakatimizda
demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini
rivojlantirish konsepsiyasi”da ishlab chiqilgan mamlakatni isloh qilish
va modernizatsiyalashning strategik yo‘nalishlaridan kelib chiqqan
holda, deya ta’kidlanadi mazkur hujjatda, O‘zbekiston iqtisodiyotining
2012-2015 – yillardagi taraqqiyotining ustuvor yo‘nalishlari va prognoz
parametrlari belgilab olingan.
Xususan, O‘zbekiston zamonaviy rivojlanishining strategik ustuvor
yo‘nalishlari sifatida o‘suvchan va muvozanatli taraqqiyot, chuqur
tizimli islohotlarni davom ettirish, iqtisodiyotning yetakchi sohalarini
diversifikatsiyalash va modernizatsiyalash, biznes bilan shug‘ullanish
uchun yanada qulay sarmoyaviy muhit va ishbilarmonlik sharoitini
shakllantirish, yuqori qo‘shimcha qiymatli raqobatbardosh zamonaviy
texnologik mahsulotlar ishlab chiqarishni o‘zlashtirish, va eng avvalo,
mavjud xom-ashyo resurslari chuqur qayta ishlanishi va
iqtisodiyotimizning boshqa ustunliklaridan foydalanish orqali eksportga
yo‘naltirilgan korxonalarni rivojlantirish belgilangan.
Mamlakat iqtisodiyoti taraqqiyotini ta’minlashda 2012-2015 – yillar
uchun qabul qilingan va bir-biri bilan uzviy bog‘langan to‘rt
yo‘nalishdagi strategik taraqqiyot dasturlari izchillik bilan hayotga
tadbiq etilishiga o‘ta muhim o‘rin berilgan. Ular 77,4 milliard AQSh
dollari miqdoridagi sarmoyalar hajmiga ega bo‘lgan sanoat, infratuzilma,
transport va kommunikatsiya qurilishi hamda moliya-bank sohasi isloh
qilinishini qamrab olgan.
Hujjatda, shuningdek, yalpi ichki mahsulot hajmining 96 trillion 550
milliard so‘m (2011-yili 77 trillion 842 milliard so‘m) bo‘lishi
kutilayotgani, YIM tarkibida sanoat ulushining 24 foizdan 28 foizgacha
o‘sishi, servis infratuzilmasining kengayishi natijasida 2012-2015 –
yillarda transport va maishiy xizmatlar hajmi 2,5 marta ortishi bashorat
etilayotgani keltirilgani holda, bank tizimini yanada isloh qilishning
ustuvor yo‘nalishlari belgilab olingani ham o‘z aksini topgan.
Hujjat yakunida "keng ko‘lamli iqtisodiy islohotlarning davom
ettirilishi, qo‘yilgan maqsadlarga erishish uchun resurlar va
imkoniyatlarning safarbar qilinishi ko‘rilayotgan chora-tadbirlarning
izchilligi va tadrijiyligini ta’minlaydi, bu esa uzoq muddatli maqsadga –
iqtisodiy taraqqiy etgan demokratik davlatlar safiga qo‘shilish hamda
jahon hamjamiyatida munosib o‘rinni egallashiga imkon beradi”, deya
alohida ta’kidlanadi.
|
