Fond Forum va YuNЕSKOning
yurtimizdagi vakolatxonasining eng yirik loyihalaridan biri – "Asrlar
sadosi” an’anaviy madaniyat festivali bu yil 5-6 may kunlari
Qoraqalpog’iston Respublikasining Ellikqal’a tumanida o’tkaziladi.
Nukusdagi Tuproqqal’a tarixiy yodgorligi va jahonga mashhur Savitskiy
nomidagi muzey o’tgan to’rt yil mobaynida an’analar, san’at, tarix va
hozirgi kunning o’ziga xos chorahasiga aylanib ulgurgan festivalning
asosiy obyektlariga aylanishi kutilmoqda. "Kelajak-tur” xalqaro yoshlar
turizmi va hamkorligi byurosi V "Asrlar sadosi” an’anaviy madaniyat
festivalining rasmiy tur-operatoridir. Mamlakatimizning shimoliy-sharqida
joylashgan Qoraqalpog’iston Respublikasi so’nggi yillarda
san’atshunoslar, arxeolog-olimlar, tadqiqotchilar va sayohatchilarning
e’tiborini tobora ko’proq tortib kelmoqda. O’ziga hos arxeologik
qo’riqhona bo’lgan hudud o’zining noyob madaniyati, boy tarixiy merosi,
nodir tabiiy landshaftlari, qadimiy va o’rta asrlarga oid yodgorliklari
bilan mashhur.
Qadimgi Xorazm poytaxti hisoblangan
shahar-qal’a — Tuproqqal’a "Asrlar sadosi-2012” an’anaviy madaniyat
festivali o’tkaziladigan asosiy joy. Ushbu qal’a markazida qadimda
hukmdorlar qarorgohi joylashgan. Ellikqal’a tumani hududida joylashgan
shaharcha qoldiqlarini qazish ishlari 1940 yillarda boshlangan edi.
Bir-biriga yaqin joylashgan qal’alar hududga shunday nom berilishiga
sabab bo’lgan. Arxeologik qazilma ishlari ushbu qal’a qator diniy
marosimlar markazi bo’lgani hamda zardo’shtiylik davrida hududda butxona
inshootlari ko’plab qurilganidan dalolat beradi. Xorazmshoxlar saroyi
joylashgan Tuproqqal’a shaharchasi Markaziy Osiyo hududidagi eng qadimgi
inshootlardan biri bo’lib, YuNЕSKOning jahon
madaniyati yodgorliklari ro’yxatiga kiritilgan.
Festival mehmonlari I. V. Savitskiy
nomidagi davlat muzeyiga ham tashrif buyurishadi. Muzeyning 90 mingdan
ortiq noyob va boy eksponatlari bois unga "Qumlikdagi Luvr” deb nom ham
berishgan. O’tgan asrning 50-60-yillarida Igor Savitskiy tomonidan
to’plangan Rossiya va Turkistonning avangard hamda postavangard san’at
namunalari, Qoraqalpog’istonning bezakli amaliy san’ati asarlari,
Qadimiy Xorazmning arxeologik eksponatlari muzey asosini tashkil etadi.
Savitskiyni "Markaziy Osiyo Tretьyakovi” deb
atashadi. Noyob madaniy merosimining saqlanib qolishiga aynan u sababchi
bo’lgan. 1991 yilda yurtimiz mustaqillikka erishganida jahon XX asrning
shu vaqtgacha noma’lum san’at asarlari bilan tanishish imkoniga ega
bo’ldi.
Mutaxassislar va jahon matbuoti
vakillarining baholashicha, I. V. Savitskiy nomidagi muzeydagi
to’plamlar Osiyo mintaqasidagi eng yaxshi badiiy to’plam sanaladi, rus
avangardi to’plamlari soni va xajmi bo’yicha jahonda ikkinchi o’rinda
turadi.
An’anaga ko’ra, folklor jamoalari
tanlovlari, Milliy liboslar festivali, an’anaviy xalq o’yinlari,
uloq-ko’pkari, milliy kurash bellashuvlari, xo’roz va qo’y janglari,
dorbozlar chiqishi, oshpazlar tanlovi kabilar bu yilgi festival
dasturiga kiritilgan. Festivalda, shuningdek, amaliy san’at
ko’rgazma-yarmarkasi o’tkazilib, unda kulolchilik, kandakorlik,
kashchado’zlik, miniatyura, to’qimachilik, yog’och o’ymakorligi ustalari
o’z mahoratini namoyish etishadi.
Festivalning ilmiy tarkibi ham alohida
qiziqish uyg’otmoqda. Ushbu hududning arxeologik topilmalari, san’ati,
noyob madaniyati va sir-asrorlari san’at ixlosmandlari, inson va tabiat
o’rtasidagi munosabatlarga qiziqqanlarni befarq qoldirmasligi aniq.
Har yili festivalga diplomatik korpus,
xalqaro tashkilotlar vakillari, madaniyat va san’at arboblari,
mutaxassislar, tadqiqotchilar, yoshlar va xorijiy mehmonlardan iborat
jami 50 ming kishi tashrif buyuradi.
Beshinchi "Asrlar sadosi” an’anaviy madaniyat festivali qadimiy va
zamonaviy O’zbekistonning ma’lum bo’magan qirralarini ochish imkonini
beradi. Eslatib o’tamiz, bundan avval "Asralar sadosi” festivali
Shahrisabz yaqinida, Toshkent viloyati, Xiva hamda Buxoroda o’tkazilgan.
Bu safar festival go’zal va betakror tabiiy peyzajlar bilan hayratga
solib, Qoraqalpog’iston tarixi va madaniyatiga unutilmas sayohat
uyushtiradi.
|